Ciąża u kobiet po przeszczepieniu  

W ciągu pierwszych miesięcy po transplantacji powracają czynność jajników, regularne miesiączki i płodność. Tym samym możliwe jest zajście w ciążę.

Dzięki intensywnemu rozwojowi medycyny trans­plantologicznej w ostatnich latach zwiększa się ilośćmłodych kobiet, które dzięki przeszczepieniu narządu, mając szanse na dalsze życie, pragną zajść w ciążę i urodzić dziecko.

Początkowo obawiano się teratogennego działania leków immunosupresyjnych, a także nie znano wpływu ciąży na czynność przeszczepionego narządu. W związku z tym odradzano zachodzenie w ciążę kobietom po transplantacji.

Obecnie, choć wciąż istnieją wątpliwości, publikowa­nych jest coraz więcej doniesień o urodzeniu zdrowych dzieci przez biorczynie przeszczepów przyjmujące przez całą ciążę leki immunosupresyjne. Według wielu autorów jedną z istotnych korzyści wynikających z przeszczepienia narządu u młodej kobiety jest właśnie możliwość urodze­nia dziecka.

Warunkiem sukcesu jest właściwa opieka nad ciężarną przez zespół transplantologiczno - położ­niczy mający w tym duże doświadczenie oraz dyscypli­na pacjentki polegająca na bezwzględnym stosowaniu się do zaleceń lekarskich.

Samowolne odstawienie leków immunosupresyjnych na którymkolwiek etapie ciąży może zakończyć się utratą

zarówno ciąży, jak i przeszczepionego narządu. Istnieją opublikowane doniesienia o zgonach ciężarnych spowo­dowanych zaprzestaniem podawania leków immunosu­presyjnych.

Ciąża u kobiet po transplantacji powinna być planowana i rozpocząć się w okresie prawidłowej wydol­ności przeszczepionego narządu. Poza okresem usiłowa­nia zajścia w ciążę kobiety te w trosce o swoje zdrowie powinny stosować skuteczną antykoncepcję.

Zajście w ciążę w czasie pogorszenia funkcji prze­szczepionego narządu może doprowadzić do jego ostre­go odrzucenia.

Przyjmuje się, że zajście w ciążę jest bezpieczne 2 lata po przeszczepieniu, jeżeli czynność przeszczepio­nego narządu jest prawidłowa, a w ciągu poprzedniego roku nie wystąp~ epizod ostrego odrzucania. Za wykład­niki prawidłowej funkcji nerek uważa się stężenie kreatyniny <= 1,5 mg/dl, białkomocz <= 500 mg/dobę. Brak takich ogólnie przyjętych wytycznych w przypadku przeszczepionych innych organów.

Niezależnie od wspomnianych zasad w każdym przypadku decyzja o ciąży powinna być podjęta po poro­zumieniu się z opiekującym się kobietą transplantologiem.

Ciąża u biorczymi przeszczepu narządowego zawsze jest ciążą wysokiego ryzyka. Ciężarna powinna pozosta­wać pod opieką transplantologa internisty, transplantolo­ga chirurga i ginekologa - położnika doświadczonego w prowadzeniu ciąży u kobiet po transplantacji.

Kontrole u transplantologa w okresie okołoporodo­wym powinny odbywać się częściej niż zazwyczaj w celu szczególnie ścisłego monitorowania funkcji alloprzeszczepu i stężenia leków immunosupresyjnych w tym okresie.

Jeśli nie dojdzie do odrzucenia przeszczepu ani do straty ciąży to możliwy, a nawet zalecany, jest poród dro­gami natury. Cięcie cesarskie powinno być wykonywane jedynie ze wskazań położniczych.

Patologie ciąży u biorczyń przeszczepów występują częściej niż w populacji ogólnej. Szczególnie często u kobiet po transplantacji nerki. Najczęściej występujące powikłania to poronienia (około 10% wg światowych statystyk), nadciśnienie tętnicze (które często występuje już przed ciążą), stan przed rzucawkowy, cukrzyca ciężar­nych, zakażenia dróg moczowych i rodnych, poród przedwczesny, niska masa urodzeniowa płodu. Około 50% tych kobiet rodzi przedwcześnie, a więc ich dzieci wymagają szczególnej opieki i uwagi przynajmniej w pierwszych latach życia.

Poza powikłaniami związanymi z ciążą istnieje ryzyko

utraty przeszczepu.

Oprócz stałego przyjmowania leków immunosupre­syjnych i kontrolowania ich stężenia w surowicy należy leczyć pojawiające się patologie ciąży.

Ze względu na konieczność kontynuowania terapii immunosupresyjnej - podczas ciąży nie można uniknąć ekspozycji płodu na leki, które potencjalnie mogą mieć

działanie teratogenne. Jednak nie wszystkie leki, nawet te o udowodnionym na modelu zwierzęcym działaniu tera­togennym, wywołują uszkodzenia u płodów ludzkich. Częstość występowania dużych wad rozwojowych

w omawianej populacji wynosi 4 - 5 %. Dla po­

równania ich częstość w populacji ogólnej wy­nosi 3%.

Nie poznany pozostaje wpływ leków im­

munosupresyjnych na układ immunologiczny płodu, a potem noworodka. Brak w tej materii jednolitych danych. Wydaje się, że krótkotrwałe rokowanie jest dobre, brak długoletnich obser­wacji, które pozwoliłyby w pełni ocenić odległe konsekwencje dla matki i dziecka.

Nie zaleca się karmienia piersią kobietom

stosującym immunosupresję. O ile byłoby ono dopuszczalne u tych, które stosują jedynie pred­nizolon, to nie mogą karmić kobiety przyjmujące cyclosporynę. W przypadku azatiopryny i takro­limusa także brak przyzwolenia na laktację.

Biorczynie narządów mogą zajść w ciążę. Jeśli odbędzie się to we właściwym cza­sie i kobieta będzie pozostawać pod opiekąspecjalistów, możliwe jest jej donoszenie i urodzenie zdrowego dziecka. Jedynym ele­

mentem macierzyństwa, którego będzie po­zbawiona, jest karmienie piersią.

Podejmując decyzję o powiększeniu rodzi­ny, każda młoda kobieta po transplantacji po­winna rozważyć wspólnie ze swoimi bliskimi konsekwencje urodzenia dziecka wobec nie­pewnego rokowania co do długości przeszcze­pionego narządu i życia samej kobiety. W tej kwestii nikt jej nie wyręczy; tę decyzję ostatecznie musi podjąć sama.

Podsumowując - ciąża u kobiet po przeszczepieniu narządowym zawsze jest ciążą wysokiego ryzyka o potencjalnie wyższym niż wśród zdrowych ciężarnych ryzyku wystąpienia powikłań. Najczęściej jest wikłana przez nadciśnienie tętnicze, poród przedwczesny i niską masę urodzeniową noworodka. Częściej też niż w popu­lacji ogólnej występują zakażenia.

Mimo tego, dzięki dobrej opiece zespołu specjali­stów, możliwe jest urodzenie zdrowego dziecka przy zachowaniu prawidłowej funkcji przeszczepionego narządu.

Dlatego obecnie nikt nie odradza zajścia w ciążę młodej zdyscyplinowanej pacjentce z prawidłową funkcją przeszczepionego narządu.

I w końcu - niewątpliwie planowanie ciąży istotnie poprawia rokowania!